Özünənəzarəti çətinləşdirən amillər nələrdir?
Düzünü desək, özünənəzarət əslində hər birimizin sahib olduğu bacarıqdır. Ancaq, nədənsə biz bu mövzudakı bacarıqları daha aşağı qiymətləndirməyə meylliyik. Pensilvaniya universitetindən Martin Seligman və onun həmkarları iki milyon insanı əhatə edən bir sorğu keçirmiş və onlardan öz güclü tərəflərini 24 fərqli bacarıq vasitəsilə sıralamalarını xahiş etmişdir. Bu zaman özünənəzarət bacarığı sıranın ən sonunda gələn bənd olduğu ortaya çıxmışdır.
Müşahidələrimiz onu göstərir ki, hər birimiz üçün uğursuzluqlara fokuslanmaq uğurlara fokuslanmaqdan daha asan gəlir. Bəs niyə belə olur? Özünənəzarət məqsədə nail olmağa yardımçı olan cəhdlər toplusudur. Özünənəzarətin zəifliyi – elə uğursuzluqdur. Əgər çəkinizi azaltmaq üçün axşam yeməyindən sonra bazar ertəsi və çərşənbə axşamı çips torbasına girməkdən özünüzü saxlayır, lakin çərşənbə günü 4 porsiya birdən yeyirsinizsə, qarşıya qoyulan çəki azaltma məqsədinizdə uğursuz olursunuz. Yəni, məqsədə doğru iki addım irəli, dörd addım geri atırsınız.
Bu uğur/uğursuzluq dilemmasını diqqətə alaraq, sizə Florida Dövlət Universitetinin yeni tədqiqatına əsaslanan 6 uğurlu özünənəzarət strategiyasını təqdim edəcəyəm. Onlardan bəziləri tamamilə aydın, digərləri isə kontrintuitiv (qeyri-məntiqi) ola bilər, lakin nəticə etibarilə hər biri bezikdirici uğursuzluqlardan yaxa qurtarmağa və iradə gücünüzü artırmaq üçün səylərinizi məqsədlərə nail olmaq istiqamətində yönəltməklə, kifayət qədər uğurlu olmağa kömək edəcəkdir.
1-ci sirr – Meditasiya
Meditasiya həqiqətən beyninizi özünənəzarət maşınına çevirmək üçün məşq etdirir. Hətta, ən sadə texnikalar belə – məsələn, şüurluluq texnikası kimi (gün ərzində sadəcə 5 dəqiqənizi sərf etməklə, tənəffüsə və duyğulara fokuslanmaqdan başqa heç nə etməmək) sizin fərqində olma bacarığınızı və beyninizin zərərli impulslara dözümlülük qabiliyyətini inkişaf etdirəcək. Buddist rahiblər məhz bu səbəbdən daim sakit və təmkinli görünürlər.
2-ci sirr – Qidalanma
Xüsusilə, qidalanmanı nəzarətdə saxlamaqda çətinlik çəkirsinizsə, bunu kontrintuitiv (qeyri-məntiqi) kateqoriyaya daxil edə bilərsiniz. Beyniniz özünənəzarətə uyğun hərəkət etdikdə, qlükoza depolarınızdan daha çox istifadə etməyə başlayar. Əgər qan təzyiqiniz aşağıdırsa, destruktiv impulslara təslim olma ehtimalınız daha yüksəkdir. Şəkərli qidalar şəkər səviyyənizi tez qaldıracaq və beləliklə, tükənmişliyiniz, bitkinliyiniz arxada qalacaq. Lakin, orqanizminizə daha faydalı olan düyü, yaxud ət məhsulları bədəninizi daha az sərfiyyata yönəltməklə daha uzun müddətli daxili intizam pəncərəsinə sahiblənmə fürsəti verəcək. Beləliklə, ac olduqda özünüzü şirniyyat dolu dolabdan uzaq tutmaqla mübarizə aparırsınızsa, qalib çıxma şansınızı artırmaq üçün digər faydalı nələrsə yeyin.
3-cü sirr – İdman
Vücudunuzu cəmi 10 dəqiqə hərəkət etdirmək beyninizi rahatlaşdıran və nəzarətdə saxlayan bir neyrotransmitter – GABA-nın (Gamma-Amino Butyric acid (GABA) – Gamma-aminobutirik turşusu mərkəzi sinir sistemində nörotransmitter kimi çıxış edir) ifrazına yardım edir. Əgər mənfi impulsları dəf etməkdə çətinlik çəkirsinizsə, icazə verin digərləri bunu sizin üçün etsin, sadəcə öz ofisinizdən çıxın gəzərək qonşu ofislərə baş çəkin və sadəcə gəzməyi davam etdirin. Geri döndüyünüzdə, artıq impulslar nəzarət altında olacaq.
4-cü sirr– Yuxu
Siz yorğun olarkən beyin hüceyrələrinin qlükoza sərfiyyatı azalır. 2-ci sirrdə izah etdiyim kimi, beyin impulsları qlükozasız kontrol etməyə qadir deyil. Bundan da pisi, yuxu tələbatımız kifayət qədər təmin olunmadıqda, qlükozanı kompensasiya etmək üçün şəkərli çərəzlərə dözülməz bir istək yaranır. Beləliklə, əgər qidalanma nəzarətimizi əlinizdə saxlamaq istəyirsinizsə, ən uğurlu həmlə – hər gecə kifayət edəcək qədər yuxu yatmaqdır.
5-ci sirr– Dalğaya köklənin
Coşqun arzuların dalğa kimi qabarma və çəkilməyə bənzər güclü meyliliyi var. Nəzarət üçün ehtiyac duyulan impuls güclü olduqda, bu arzunun dalğasına köklənməklə, özünüzü daxili intizamda saxlamaq asanlaşacaq. Burada ən vacib qayda, təslim olmazdan öndə ən az 10 dəqiqə cəhd göstərməkdir. Daha sonra irəliyə addım atmağın düşündüyünüzdən daha asan olduğunun fərqinə varacaqsınız.
6-cı sirr – Özünüzü bağışlayın
Özünənəzarət zəiflədiyi dövr kimi uğursuzluq sonrası özünə-nifrət və məyusluq dönəmini göstərə bilərik. Bu duyğular adətən xoş olmayan davranışların həddən artıq tez-tez baş verdiyi vaxtlarda ortaya çıxır. Bu duruma düşsəniz, özününzü bağışlamağı bacarın və nə olur-olsun məqsədiniz üçün əlinizdən gələni etmək üçün davam edin. Səhvlər ucabatından özünüzü necə hiss etdiyinizi görməzdən gəlməyin, sadəcə onlara fokuslanıb qalmayın. Bunun əvəzinə, özünüzü inkişaf etdirmək üçün gələcəkdə nələr etmək niyyətində olduğunuza fokuslanın.
Nəhayət, bütün deyilənləri yekunlaşdıraraq, bu strategiyalara real həyatda tətbiq edilmə fürsəti verin. Bu o deməkdir ki, özünənəzarətlə bağlı problem yaşadığınız zaman onlar sizə mənfi impulsları ilə zərbə vurmamış, siz bu 6 sirri yenidən nəzərdən keçirin və lazımi anda onları istifadə edin.
Müəllif: Travis Bradberry | Yazıçı, “Emotional Intelligence 2.0” kitabının müəllifi
Tərcümə: Lalə Rəsulova | coaching.az
HR-AZ.com portalının paylaşımlarından xəbərdar olmaq üçün rəsmi
Linkedin və
Telegram səhifələrimizi izləyə bilərsiniz.
Mənbə:
Coaching.az
