İnsan Resurslarına ad axtarmaq və ya İnsan Resurslarını başa düşən birini axtarma cəhdlərimi fərqli bir sual ilə davam etdirirəm. Görülən işi təsvir etsək daha yaxşı izah edib daha düzgün ad tapa biləcəyimizi fikirləşirəm. İR nə iş görür? Yəni İR-nin rolu nədir?
Bu mövzuda səhifələrlə yazı yazıb bir İnsan Resursları peşəkarının vaxtını nələrə sərf etdiyini qruplaşdıra bilərik. İşəqəbuldan daxil olub, işdən çıxarışlara kimi gedə bilərik. Təşkilati inkişafdan bəhs edib, təlimlərdən ağız dolusu danışarıq. İstedad İdarəetməsindən (Talent Management) söz açıb, ehtiyat kadr (succession planning) sistemlərini ortaya çıxararıq. Daha əvvəlki suallarıma da verilən cavablarda İnsan Resurslarının etməli olduğu və yaxşı şəkildə təsnifləşdirilən xeyli mövzu var. Var olun! Bütün bunların hamısı “necə” sualına cavab olan tədbirlər, metodlar, sistemlər, prosedurlar və proseslərdir. Əslində “NƏ” sualına cavab verməliyik. Yəni İnsan Resursları bunları edərək “Nə” etməyə çalışır. Bu nöqteyi nəzərdən baxanda, NECƏ-lərdən əvvəl NƏ-yə cavab axtararkən İnsan Resurslarının rolu və fəaliyyəti bütün sadəliyi ilə qarşımıza çıxır.
İnsan Resursları şirkətin işçiləri, təşkilati quruluşu və fəaliyyət mexanizmaları, sistemləri və korporativ mədəniyyəti vasitəsilə rəqabət üstünlüyü yaradaraq, şirkətin iş hədəflərinə çatmasını, böyüməsini, qısaca uğur qazanmasını təşkil etmək məqsədilə ortaya çıxarılan bir sistemlər bütünüdür.
Qısaca, İnsan Resursları rəqabət üstünlüyü yaradan təşkilati fəaliyyətlər və sistemlərin məsuliyyətini daşıyır. Rəqabət üstünlüyü də ancaq 2 yol ilə əldə edilə bilər : ya gördüyün işi rəqiblərdən daha yaxşı görəcəksən, ya da eyni və ya daha yaxşı nəticəni yaradan başqa bir şey kəşf edəcəksən. Bundan başqa bir yol yoxdur.
İndi soruşuram : İnsan Resurslarının bu məsuliyyəti yerinə yetirə bilməsi üçün nə etməsi daha vacibdir? Ya da daha fərqli şəkildə soruşuram : bir İnsan Resursları işçisi səhər ofisə gələndə rəqib müəssisədəki İnsan Resursları işçisindən fərqli nə etməlidir ki, şirkətini bu rəqabət mübarizəsində bir addım irəli apara bilsin?
Hər şeydən əvvəl bu istiqaməti və rolu yaxşı idrak etmək lazımdır. Yəni rəqib İnsan Resursları işçisinin nə etdiyini və ya nə etmədiyini yaxşı bilmək lazımdır. Onun nə iş gördüyünü bilirsinizmi? Rəqib şirkətlərdəki İnsan Resursları peşəkarlarının şirkətləri üçün rəqabət üstünlüyü yaratma mövzusunda sərf etdikləri cəhdlərindən xəbəriniz varmı? Nəyi sizdən daha yaxşı edirlər ya da nəyi edə bilmirlər? Etdiklərini referans, edə bilmədiklərini də fürsət kimi qiymətləndirmək lazımdır.
Rəqabət üstünlüyü yaratmaq bir şirkətin ümumi məsələsidir. Sadəcə əlavə bir bölmə ya da departament tərəfindən sahib çıxılsa ortaya departament hökmranlığı və hökmdarlar çıxar. Bu departament Satış isə satışın hökmü, marketinq isə marketinqin hökmü qüvvədə olar. Ona görə ki, şirkətlərin uğuru bu müxtəlifliyi yaratdıqları sahələrdə olur və şirkəti uğura aparır. Siz hardasınız? Dəyər mi yaradırsınız yoxsa xərc mi? Dəyər yaradırsınızsa üst rəhbərlik bunu bilirmi? Yaddan çıxarmamaq lazımdır ki, dəyər yaradan dəyərlidir.
Dəyər yarada bilmək üçün rəqabət üstünlüyü yaratma strategiyaları nələrdir? sualını tam başa düşmək lazımdır. Yəni şirkətiniz bazarda necə qazanmağı seçib. Bu sualın cavabını bilmirsinizsə əyər, stratejik biznes şərikliyindən söz açıla bilməz. Biznes şəriki ola bilmək üçün əvvəlcə işi başa düşmək lazımdır, başa düşürsünüz elə deyilmi? Qısaca, sadəcə işə adam alan, adam çıxaran və təlim verən bir departament olmaq istəmirsinizsə, işə işinizi və rəqabəti tanıyaraq başlaya bilərsiniz. Bunları başa düşəndən sonra ancaq təşkilat və işçi sahələrində fərq yarada bilərsiniz. Yoxsa yaddan çıxarın.
Məsələn; İstedad İdarəetmə mövzusunda xeyli model və sistem qura bilərsiniz. Ancaq şirkətinizə üstünlük yaradan və rəqiblərindən fərqli göstərməyi məqsədə qoyan iş modelini başa düşmədən nə cür yetkinliklərin və bacarıqların kilid yetkinliklər olduğunu müəyyən edə bilməzsiniz. Yoxsa standard bir bacarıq və yetkinlik idarəetmə sistemi qurub, müdirinizdən əhsən ala bilərsiniz. Amma gördüyünüz iş fərq yaratmaz.
Bir də şirkətinizin əməliyyatları mövzusunda ətraflı məlumata sahib olmalısınız. Müştəriləriniz kimlərdir, satış kanallarınız nələrdir, burada necə adam və qurumlar ilə ünsiyyətdəsiniz, buradaki əmək şəraiti və fəaliyyət mexanizmaları nələrdir? Kağız üstündə planlaşdırdığınız modellər praktikada necə işləyir? Arzu etdiyiniz nəticələri alırsınızmı? Bunları başa düşmədən buralarda qurduğunuz təşkilati quruluş və insan keyfiyyəti ilə bağlı qərar vermək və ya fərq yaratmaq mümkün deyil. Bir satış müəssisəsində distributorun qapısından içəri daxil olmadan, bir xidmət sektorunda xidmət edilən mühitdə olmadan, mağazaçılıq sahəsində mağazada vaxt keçirməmiş, restoranda xidmət və münasibətləri müşahidə etməmiş, qısaca gerçəkləri başa düşməmiş bir İnsan Resursları işçisi İnsan Resurslarını idarə edə bilməz.
Müəssisənin işçiləri və təşkilati quruluşu ilə fərq yaradacaq isəniz, işçilərə və həqiqətlərə yaxın olmaq lazımdır. Yaxın deyilsəniz idarə edə bilməzsiniz. İnsan Resursları insana və insanın mühitinə yaxın olmadan, daha da vacibi, əsl həyat mexanizmalarını başa düşmədən idarə edilə bilməz.
İndi isə sizə xırda bir test… Vaxtınızın nə qədərini ofisinizdə, nə qədərini müştərinizdə, əməliyyat bölmələrində, qısaca sahədə keçirirsiniz? Əyər vaxtınızın yarısını və ya daha çoxunu ofisinizdə keçirirsinizsə İnsan Resursları yox, “Sistem Resursları” olmusunuz və bundan xəbəriniz olmayıb. Təzə işiniz mübarək olsun! Günlərlə hazırladığınız işçi məmnuniyyət anketləri və içində aşkar edilən məlumatları əslində bir neçə gün işçilərlə eyni mühitdə qalsanız başa düşə bilərsiniz. Bundan başqa, ödəmək məcburiyyətində olmadığınız hər hansı bir qəbz olmadan. Bircə etməli olduğunuz : ofisdən çıxın, rəqibinizi tanıyın, müştərinizi və istehlakçılarınızı tanıyın və ən vacibi işçinizi və onların mühitini tanıyın.
“Necə rəqabət üstünlüyü yaradaram” sualının cavabını onsuz da mühitə yaxın dayansanız tapacaqsınız. Təki özünüzü sistemlərə, modellərə, qaydalara və ofis divarlarına məhkum etməyin.
HR-AZ.com portalının paylaşımlarından xəbərdar olmaq üçün rəsmi
Linkedin və
Telegram səhifələrimizi izləyə bilərsiniz.
Mənbə:
HR-AZ.com (Vüsal Xudaverdiyev)
