Texnologiyanın artan imkanları bütün dünyada rəqəmsallaşmağa vadar edir. Texnologiyadan vaxtında və düzgün şəkildə istifadə edən şirkətlər bazarda öz rəqabətliyədavamlılığını qorumağa nail olurlar. Texnoloji alətlər, cihazlar bir sıra sahələrdə proseslərin effektivliyini artırmış, insanların fiziki və əqli əməyini azaldaraq işəgötürənlərə və işçilərə daha rahat iş şəraitini təmin edib. Lakin, bəzi hallarda texnologiyadan düzgün istifadə olunmaması və ya texnologiyaya, son zamanlar artıq hər yerdə adını eşitdiyimiz süni zəkaya (ing. AI) gərəyindən daha çox etibar olunması da problemlər yarada bilər.
Belə problemlərdən biri və aktual olanı üz tanıma tətbiqləri ilə bağlıdır. Belə ki, bir çox tətbiqlər qadınların, tünd rəngli və asiya mənşəli insanların tanınmasında xətalara yol verir. Mişel Obama, Serena Uilyams, Opra Uinfri kimi məşhur qadınları Microsoft, Faceplus və Amazon kimi şirkətlərin proqram təminatı əks cinsin nümayəndəsi kimi qəbul edib.
Oxşar problem dünyanın ən böyük onlayn taksi sifarişi xidməti olan Uber-in məhkəməyə verilməsinə səbəb olub.
HR-AZ.com olaraq bu məqalədə Uberin qeyd edilən təcrübəsini sizinlə paylaşacayıq.
Uberin sürücülərin üzünü tanımağa imkan verən və 2021-ci ilin mart ayında istifadəyə verdiyi proqram təminatı İngiltərədə 35 sürücünün işsiz qalması ilə nəticələnib. Belə ki, yeni qaydalara əsasən, işçi işə başlamadan öncə proqram təminatında üz skanından keçərək kimliyini təsdiq etməlidir. Əgər yeni skan olunmuş üz cizgiləri bazada olan üz cizgiləri ilə uyğunluq təşkil etmərsə, proqram təminatı sürücünü növbəyə buraxmır, eyni hal bir neçə dəfə təkrarlandığı halda isə, sürücü ümumiyyətlə işdən çıxarılır. Bununla da, Uber lisenziyasız və qanunsuz taksi sürücülərini işdən uzaqlaşdırmağa çalışsa da, hər şey planlaşdırıldığı kimi getməyib. Proqram təminatı tünd dərili və asiya mənşəli insanları tanımaqda çətinlik çəkdiyindən bu tip sürücülərin çoxu mütəmadi olaraq problemlə qarşılaşıblar.
Böyük Britaniyanın Müstəqil İşçilər Birliyi (ing. IWGB) çoxsaylı sürücülərin etirazlarını əsas götürərək Uber şirkətini rasizmdə günahlandırıb və məhkəməyə verib. Zərərçəkmiş sürücülərdən birinin sözlərinə görə, 2016-cı ildən bəri Uber aqreqatorunun istifadəçisi olsa da, saç və saqqalının az həcmdə artımı proqram təminatının onu işdən uzaqlaşdırması ilə nəticələnib. Hətta, gözünün altında olan daimi çapıq izləri belə ona bu məsələdə kömək olmayıb. Hələ 2019-cu ildə, müvafiq proqram təminatını hazırlayan Microsoft şirkəti özü belə tünd dərili və asiya mənşəli insanların tanınması ilə bağlı problemlərin olduğunu etiraf etmişdi. Transport for London qurumunun məlumatlarına görə isə, Londonda çalışan taksi sürücülərinin 90%-i tünd dərili və asiya mənşəli şəxslərdir. Bu da problemin miqyasını başa düşməyə imkan verir.
Böyük Britaniyanın Müstəqil İşçilər Birliyinin baş katibi Çanqo Lopezin sözlərinə görə onlarla sürücü və kuryer proqram təminatı səbəbilə işini itirib. Proqram təminatının bundan sonra da istifadəsi diskriminasiyadan başqa bir şey deyil.
Uber rəhbərliyi isə, proqram təminatında müəyyən boşluqlar olduğunu qismən etiraf etsə də, yalnız 1 sürücünü işinə geri qaytarıb. Şirkət rəsmiləri rasizmlə mübarizə apardıqlarını və proqram təminatının əksinə sərnişinlərin təhlükəsizliyi baxımdan vacib olduğunu vurğulayıblar. Sürücülərə gəldikdə isə, proqram təminatı üzü tanıma ilə bağlı problem yaratdıqda, sürücü şəklin yoxlanılmasının insan tərəfindən həyata keçirilməsini xahiş edə bilər. Sürücünün hesabının bloklaşdırılması barədə qərarı isə, yalnız insanlar hər iki qərara əsasən verirlər.
Uber-in bu bəyənatından sonra süni zəkanı da çox qınamaq olmur. Əgər 35 sürücünün fotosunu şirkətin işçilərinin belə uyğun görmədiyini nəzərə alsaq, süni zəkanın məsələdə edə biləcəyi məhdud kimi görünür.
Hər halda, Uber təcrübəsi şirkətlərin süni zəka və texnoloji həllərlə bağlı daha diqqətli davranmalarını, bu kimi həllərin verə biləcəyi mənfi nəticələrə də hazır olmalı olduqlarını göstərdi.
Müəllif:
Orxan Səfərli
HR-AZ.com portalının paylaşımlarından xəbərdar olmaq üçün rəsmi
Linkedin və
Telegram səhifələrimizi izləyə bilərsiniz.
Mənbə:
HR-AZ.com
