Beyin tipləri: kişi beyni yoxsa qadın beyni?

Kişi və qadın beyninin funksional fərqləri bioloji cinsdən asılı olmayaraq müxtəlif fərdlərdə müşahidə oluna bilər. Yəni, bir qadın kişi beyninə sahib ola bilər və ya bir kişi qadın beyninə malik ola bilər. Bu müxtəliflik iş mühitində hər bir fərdin fərqli bacarıqlar və güclü tərəflərlə ortaya çıxmasına səbəb ola bilər. Bir sözlə, bu məqalədə kişilərin və qadınların beyin fərqlərindən deyil də, hər iki cinsdə müşahidə olunan və şərti olaraq kişi və qadın beyni adlandırdığımız beyin tiplərindən danışacayıq.



Kişi beyni və qadın beyni arasında neyrobioloji və davranış fərqləri mövcuddur. Bu fərqlər iş yerində fərqli ünsiyyət və problem həll etmə yanaşmaları ilə nəticələnir.

• Kişi beyni: Bu beynə sahib olan insanlar problemləri məntiqi və struktur şəkildə həll etməyə üstünlük verirlər. Beynin sol və sağ yarımkürələri arasında güclü əlaqələr spesifik tapşırıqlara fokuslanmağa imkan verir. Bu cür beyinli şəxslər işdə bir tapşırığa yönəlmək və dərin analizlər aparmaqda daha bacarıqlı olurlar. Bir araşdırmaya görə, kişi beyninə sahib olan insanlar problem həll edərkən təxminən 78% hallarda məntiqi analiz və strukturlaşdırılmış yanaşmadan istifadə edir.
• Qadın beyni: Qadın beyninə sahib insanlar çoxsaylı tapşırıqları eyni anda idarə etməyə və sosial əlaqələri daha yaxşı qurmağa meyllidirlər. Onlar beynin sol və sağ yarımkürələri arasında daha geniş əlaqələr quraraq həm analitik, həm də emosional qərarlar qəbul etmə qabiliyyətinə malikdirlər. Qadın beyninə sahib olanlar problemləri həll edərkən 65% hallarda emosional və çoxsaylı dəyişənləri nəzərə alan yanaşmalar göstərir.


Kişi beyninin güclü tərəfləri:

• Analitik və məkan düşüncəsi: Kişi beyni məntiqi qərar qəbul etməyə və kompleks problemləri struktur şəkildə həll etməyə daha uyğundur. Bir tədqiqata görə, kişi beyninə sahib insanlar analitik tapşırıqlarda 20-25% daha sürətli nəticələr əldə edir və daha dəqiq qərarlar qəbul edirlər.
• Fokuslanma: Kişi beyni bir tapşırığa fokuslanmaq və onu dərin analiz etməklə üstünlük qazanır.

Qadın beyninin güclü tərəfləri:

• Çoxsahəli düşüncə: Qadın beyni çoxsahəli tapşırıqları idarə etmək və sürətli adaptasiya olmaq qabiliyyəti ilə fərqlənir. Qadın beyninə sahib insanlar isə eyni anda çoxlu tapşırıqları effektiv idarə etməkdə 30% daha yaxşı performans göstərir və iş yerində dəyişikliklərə daha asan uyğunlaşırlar.
• Sosial əlaqələr və empatiya: Bu beyinə sahib insanlar sosial məsələlərdə daha çevikdir və komanda işini gücləndirə bilirlər.


Kişi beyninin zəif tərəfləri:

• Emosional zəiflik: Kişi beyni emosional vəziyyətlərdə qərar verməkdə çətinlik çəkə bilər.
• Çoxlu tapşırıqların idarəsində zəiflik: Bir neçə işin eyni anda icrası zamanı çətinliklər yarana bilər.

Qadın beyninin zəif tərəfləri:

• Riskdən çəkinmə: Qadın beyni risklərə daha ehtiyatlı yanaşa bilər, bu da bəzən cəsarətli qərar verməyə mane olur.
• Emosional həssaslıq: Bu beyin növü bəzən həddindən artıq empatiya və emosional qərarlar qəbul etməklə obyektivliyi poza bilər.


Kişi beyninə sahib şəxslər:

• Məntiqi təhlil: Onlar qərar qəbul edərkən məntiq və fakta əsaslanırlar.
• Problemlərin təcrid olunması: Məsələləri bir-bir həll etməyə çalışırlar.

Qadın beyninə sahib şəxslər:

• Emosional zəka: Sosial vəziyyətləri analiz etmək və uyğunlaşmaq qabiliyyətləri yüksəkdir.
• Çoxlu tapşırıqlarla iş: Bir neçə məsələni eyni vaxtda idarə etməkdə daha effektivdirlər.


Hansı beyinə sahib olduğumuzu anlamaq üçün bir neçə yanaşma mövcuddur:

• Davranış analizləri: Gündəlik həyatda və işdə göstərdiyimiz davranışlar hansı beyinə meyilli olduğumuzu müəyyən etməyə kömək edə bilər. Əgər bir şəxs tapşırıqları məntiqi şəkildə həll etməyə üstünlük verirsə və detallara fokuslanırsa, bu, onun kişi beyninə sahib olduğunu göstərə bilər. Əgər o, çoxlu tapşırığı eyni anda idarə edə bilir və sosial əlaqələrə böyük əhəmiyyət verirsə, qadın beyninə sahib ola bilər.
• Psixometrik testlər: Müxtəlif psixometrik testlər insanın qərar vermə üsulunu və iş yerində davranışlarını analiz etməyə kömək edir. Bu testlər fərdlərin daha çox analitik və məntiqi düşüncə ilə, yoxsa emosional zəka və çoxlu tapşırıq idarə etmə bacarığı ilə fərqləndiyini ortaya çıxara bilər.
• Özünüdərk və müşahidə: İnsan öz qərar qəbul etmə və problemlərin həlli yanaşmasını dərk etməklə hansı beyinə sahib olduğunu müəyyən edə bilər. Məsələn, çox fokuslanma tələb edən tapşırıqlara daha çox meyl göstərənlər adətən kişi beyninə sahib olur.


İş yerində həmkarlarımızın hansı beyinə sahib olduqlarını müəyyən etmək üçün aşağıdakı metodlardan istifadə etmək mümkündür:

• Ünsiyyət stili: Kişi beyninə sahib insanlar adətən daha qısa və konkret ünsiyyətə üstünlük verirlər, iş tapşırıqlarını məntiqi və struktur şəkildə izah edirlər. Qadın beyninə sahib olanlar isə daha geniş və detallı ünsiyyət qururlar və komanda işində daha çox əməkdaşlıq etməyə meyllidirlər.
• Problemlərin həlli üsulu: Kişi beyninə sahib insanlar problemləri analitik yanaşma ilə həll etməyə çalışırlar. Onlar məsələləri ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirirlər və məntiqi strukturlar qururlar. Qadın beyninə sahib insanlar isə problemlərə daha geniş kontekstdən yanaşır və çoxsaylı maraqlı tərəfləri nəzərə alaraq qərar qəbul edirlər.
• Çoxlu tapşırıqların idarəsi: Əgər bir şəxs eyni anda çoxsaylı işləri effektiv şəkildə idarə edirsə və sürətli dəyişikliklərə asanlıqla uyğunlaşırsa, bu, qadın beyninin xüsusiyyətlərinə sahib olduğunu göstərə bilər. Kişi beyninə sahib olanlar isə bir tapşırığa fokuslanmağa və onun üzərində daha dərindən düşünməyə meyllidirlər.

Hansı beyinə sahib insanların hansı peşələrdə daha effektiv olduğunu anlamaq üçün kişi və qadın beyninin güclü tərəflərinə və bu xüsusiyyətlərin müxtəlif iş sahələrində necə tətbiq edildiyinə nəzər salaq. Ümumiyyətlə, bu fərqlər bəzi sahələrdə üstünlük təmin edə bilər, lakin hər iki beyin növünün xüsusiyyətlərini birləşdirmək ən effektiv nəticələrə gətirib çıxara bilər.


1. Mühəndislik və texniki sahələr

Kişi beyninə sahib insanlar məntiqi və analitik düşüncə tərzi ilə fərqlənirlər. Onlar detallara diqqət yetirir və bir problemi dərinləşərək həll etməyi üstün tuturlar. Bu bacarıqlar aşağıdakı sahələrdə xüsusi əhəmiyyət daşıyır:
o Mühəndislik (mülki, mexanika, elektrik və s.)
o IT və proqramlaşdırma
o Araşdırma və inkişaf (R&D)
o Memarlıq
o Təchizat zənciri və logistika

2. Hesablama və maliyyə

Maliyyə və mühasibatlıq sahələrində də kişi beyninin analitik bacarıqları yüksək qiymətləndirilir. Struktur və detallı yanaşmalar, eləcə də məntiqi təhlillər, bu sahələrdə daha düzgün qərarların qəbul edilməsinə imkan verir:
o Maliyyə analitikası
o Mühasibat
o Verilənlərin analizi
o Risk idarəetməsi

3. İdarəetmə və strateji planlaşdırma

İdarəetmə və strateji planlaşdırma sahələrində məntiqi yanaşmalar və uzunmüddətli qərarların qəbul edilməsi tələb olunur. Kişi beyninin fokuslanma və detallı təhlil bacarıqları bu sahələrdə effektivliyi artırır:
o Biznes rəhbərliyi
o Layihələrin idarə edilməsi
o Strateji idarəetmə


1. İnsan resursları və təlim

Qadın beyni çoxsaylı tapşırıqları idarə etmək və sosial əlaqələri inkişaf etdirmək bacarığına malikdir. Bu xüsusiyyətlər insan resursları və təlim sahələrində böyük üstünlük yaradır:
o İnsan resursları idarəetməsi
o Təlim və inkişaf prosesləri
o Əməkdaşların işə qəbulu və performans idarəetməsi

2. Məsləhətçilik və psixologiya

Qadın beyninin empatiya və sosial analitik düşüncə qabiliyyəti, digər insanlarla işləməyi və onların problemlərini həll etməyi tələb edən peşələrdə xüsusi üstünlük verir:
o Psixologiya
o Sosial işlər
o Məsləhətçilik və konsaltinq
o Mediasiya

3. Təhsil və pedoqogika

Qadın beyninin çoxsaylı tapşırıqlarla iş qabiliyyəti və insanlarla əlaqə qurma bacarığı tədris prosesində effektivliyi artırır:
o Müəllimlik
o Təhsil idarəetməsi
o Tələbə dəstəyi və karyera məsləhətçiliyi


Bəzi sahələrdə kişi və qadın beyninin fərqli xüsusiyyətlərinin birləşdirilməsi ən yaxşı nəticələri verir. Bu sahələrdə həm məntiqi yanaşma, həm də emosional zəka və sosial bacarıqlar vacibdir:

• Marketinq və satış: Məhsulun təhlili və marketinq strategiyalarının qurulması kişi beyninin güclü tərəflərinə uyğun olsa da, müştərilərlə ünsiyyət və sosial əlaqələrin qurulması qadın beyninin güclü tərəflərini tələb edir.
• Tibb və səhiyyə idarəetməsi: Tibb sahəsində həm analitik düşüncə, həm də xəstələrlə əlaqə qurmaq qabiliyyəti vacibdir. Bu sahədə həm kişi, həm də qadın beyni xüsusiyyətləri birləşərək effektli bir yanaşma təmin edir.
• Mediya və jurnalistika: Bu sahədə kreativ yanaşma, çoxlu tapşırıq idarəetməsi və analitik təhlil qabiliyyətləri tələb olunur. Qadın beyni çoxsahəli tapşırıqları effektiv şəkildə idarə edə bilsə də, kişi beyni dərin təhlil və məntiqi yanaşma gətirir.

Hansı beyinə sahib insanların hansı peşələrdə daha effektiv olacağını anlamaqla yanaşı, hər bir fərdin bu xüsusiyyətləri necə birləşdirə biləcəyini də nəzərə almaq vacibdir. İş mühitində həm kişi, həm də qadın beyninin xüsusiyyətlərinə malik insanların əməkdaşlığı balanslı və məhsuldar nəticələr verə bilər. Peşələrdə effektivliyi artırmaq üçün hər iki beyin növünün güclü tərəflərindən düzgün istifadə etmək əsas amildir.


Kişi və qadın beyninin iş məmnuniyyətinə də təsir etdiyi müşahidə olunmuşdur.
• Kişi beyninə sahib şəxslər işin strukturu və məntiqi tapşırıqları yerinə yetirmək imkanı olan mühitlərdə 85% hallarda daha məmnun olurlar.
• Qadın beyninə sahib şəxslər isə emosional əlaqələr və əməkdaşlığa imkan yaradan iş mühitlərində 78% daha məmnundurlar.

Kişi və qadın beyni olaraq xarakterizə edilən xüsusiyyətlər bioloji cinsdən asılı olmayaraq hər kəsdə müşahidə oluna bilər. İş yerində bu fərqləri nəzərə alaraq komanda üzvlərinin fərdi güclü və zəif tərəflərini idarə etmək və onlara uyğun vəzifələr təyin etmək, motivasiya sistemlərini buna görə planlamaq iş mühitini daha effektiv və balanslı edə bilər.












HR-AZ.com portalının paylaşımlarından xəbərdar olmaq üçün rəsmi Linkedin və Telegram səhifələrimizi izləyə bilərsiniz.

HR-AZ.com